Menu

Jaren 1903-1913

De eerste rugbywedstrijd in Nederland en de Hollandsch-Afrikaansche Rugby Club (1910)

“Het Nederlandse rugby begon in 1916 in Leeuwarden” kopte een artikel op de website sportgeschiedenis.nl op 5 november 2020. Het verhaal gaat over de rugbywedstrijd tussen twee teams van in Groningen geïnterneerde Britse militairen, die zich presenteerden als Engeland en Schotland. Dit zou de eerste internationale rugbywedstrijd in Nederland zijn geweest. Precies 100 jaar later, op 5 november 2016, werd deze “historische wedstrijd” in Leeuwarden opnieuw gespeeld. Maar klopt dit verhaal wel? Het korte antwoord is: nee. De wat langere versie wordt hier besproken.

In 1910, dus zes jaar voor de wedstrijd in Leeuwarden en acht jaar voor de oprichting van Nederlands oudste rugbyclub de Delftsche Studenten R-C, was er al een initiatief om rugby in Nederland te introduceren. Het trok nogal wat belangstelling, maar het viel uiteindelijk letterlijk in het water.

Natuurlijk kennen velen van ons het nóg oudere verhaal, dat bij de oprichting van Nederlands eerste voetbalclub HFC er rugby-voetbal werd gespeeld. Men zou pas na een paar jaar zijn overgegaan op “gewoon” voetbal. Daniël Rewijk is auteur van “Captain van jong Holland, een biografie van Pim Mulier, 1865-1954”. Hij schrijft daarover op pagina 66 het volgende. “Wanneer Haarlemse jongens begonnen met voetballen is onmogelijk te zeggen. Evenmin is te bewijzen dat Haarlem de eerste stad in Nederland was waar volgens regels van de Engelse Football Association tegen een bal werd getrapt.

Mulier dateerde de oprichting van HFC exact op 15 september 1879, onder zijn voorzitterschap. Omdat hij toen op kostschool zat in Brummen is dit niet erg waarschijnlijk. Het kan wellicht zo zijn dat een groep jongens in die tijd voetbal (in rugbyvariant volgens Mulier) speelde en dat Mulier zich daar tijdens vakanties bij aansloot. Dit spel zal dan een hoogst informeel karakter gehad hebben”. We laten dit verhaal verder rusten.

Minder bekend, maar – dankzij het kranten- en tijdschriftenarchief Delpher – wel te bewijzen is het verhaal over de Hollandsch-Afrikaansche Rugby Club. Op de website van het Zuid-Afrikahuis vond ik het zeer lezenswaardige artikel “Het Studiefonds voor Zuid-Afrikaansche Studenten en de eerste rugbywedstrijd in Nederland”, geschreven door André Paijmans. Hij beschrijft o.a., dat er in 1910 40 Zuid-Afrikaanse studenten in Amsterdam studeerden. Ze misten hun favoriete sport en richtten daarom de Hollandsch-Afrikaansche Rugby Club op. Een tegenstander was er in Nederland niet te vinden. Daarom namen ze contact op met bevriende Zuid-Afrikaanse studenten aan de overkant van de Noordzee. Afgesproken werd, dat een team van Zuid-Afrikaners uit Edinburgh naar Amsterdam zou komen.

Het team van de Hollandsch-Afrikaansche Rugby Club (Beeldbank Het Geheugen, Fotocollectie Het Leven (1906-1941), https://geheugen.delpher.nl/nl/geheugen)

Haagsche Courant 16 november 1910

De pers zou er volop aandacht aan besteden. Reeds op 16 november 1910 schreef de Haagsche Courant, dat er op 24 december een rugbywedstrijd gehouden zou worden tussen Zuid-Afrikaanse studenten, studerend te Amsterdam en te Edinburgh. En misschien ook op 26 december tegen een Engels team. Het Algemeen Handelsblad besteedde er op 19 december uitgebreid aandacht aan. Niet alleen zou het team van Edinburgh University overkomen, maar ook een Londens team. Een “elftal” werd het ten onrechte genoemd.

Oud-Rosenburg

Er zou gespeeld worden in Amsterdam, op het terrein van RAP achter Oud-Rosenburg. Men verwachtte een zeer grote belangstelling. Er werd geschreven over de veronderstelde ruwheid van het spel en de spelregels en puntentelling werden uitgelegd.

Op 23 december meldde De Maasbode dat 21 Zuid-Afrikaanse studenten uit Edinburgh een dag eerder in Amsterdam waren gearriveerd. Ze werden van het station opgehaald door enige Amsterdamse studenten. Ze logeerden in hotel “Het Haasje” aan het Damrak. ´s Middags hadden ze op het terrein achter het Concertgebouw getraind. Hun aanvoerder was de heer A.H. Louw.

Aanvoerder A.H. Louw van de Edinburgh Rugbyclub (Beeldbank Het Geheugen, Fotocollectie Het Leven (1906-1941), https://geheugen.delpher.nl/nl/geheugen)

Er werd diezelfde dag nog een groep Zuid-Afrikaanse studenten uit Londen verwacht. Die zouden op zaterdagmiddag op het RAP-terrein spelen. Tegenstander van beide bezoekende teams was de Hollandsch-Afrikaansche Rugby Club, met als captain S. Joubert. De namen van alle spelers werden genoemd, alsook wat ze studeerden en waar. De Courant deed de volgende dag iets ongebruikelijks. Op de voorpagina werden foto´s geplaatst van vier rugbyers, twee van het thuisteam en twee van de bezoekers uit Edinburgh. De belangstelling werd zo gestimuleerd.

Afgelast: De Telegraaf, 24 december 1910

De volgende dag kwam de teleurstelling. De rugbywedstrijd van vanmiddag is wegens het slechte weer afgelast, meldde De Telegraaf van 24 december. Maar de wedstrijd van maandag wordt zeker gespeeld, bij elke weersgesteldheid. En zo gebeurde het. Met noodlottig gevolg, want het weer was nog steeds bar slecht en het veld zeer drassig, met grote plassen. Dat leidde tot een deceptie, die luid en duidelijk – en ongenuanceerd – werd verwoord in De Tijd van 27 december: “Een grote teleurstelling voor hen, die meenden iets interessants te zullen zien.

De Tijd, 27 december 1910: smakeloos, ruw en totaal onbegrijpelijk

´t Is een smakeloos, ruw en voor niet-ingewijden totaal onbegrijpelijk spel. De vele bezoekers hebben dan ook het eind van de wedstrijd niet afgewacht en gingen in dichte rijen huiswaarts. Als propaganda voor dit spel is de wedstrijd van gisteren een totale mislukking geweest”.

De Nieuwe Courant van diezelfde dag was positiever. “O.i. is het spel absoluut niet gevaarlijker dan het association voetbal hetwelk wij hier in Nederland spelen. Ruw is het spel ook niet. Het spel kon echter naar men ons van zeer bevoegde zijde mededeelde niet tot zijn recht komen, daar het terrein te onbespeelbaar was. Een hard veld is beter geschikt”. Overigens: het team van Edinburgh University won de eerste rugbywedstrijd in Nederland met 3-0 na een 0-0 ruststand.

Bestuur van de Hollandsch-Afrikaansche Rugby Club met in het midden captain Steve Joubert (Beeldbank Het Geheugen, Fotocollectie Het Leven (1906-1941), https://geheugen.delpher.nl/nl/geheugen)

Sindsdien is er in de kranten niets meer gevonden over de Hollandsch-Afrikaansche Rugby Club. En ook niet over haar captain, Steve Joubert. Die maakte als 19-jarige deel uit van het nationale Zuid-Afrikaanse rugbyteam, de Springbokken. Dat maakte in 1906 een zeer triomfantelijke Europese tour. Van de 29 gespeelde wedstrijden wonnen ze er 26. Joubert scoorde de beslissende try plus conversie tegen het onoverwinnelijk geachte Wales. Hij moet wereldberoemd zijn geweest in eigen land, maar in Nederland totaal onbekend. Hij studeerde hier medicijnen van 1908 tot 1914 en vestigde zich daarna als arts in Zuid-Afrika.

Meer weten over rugby van lang geleden? Ga naar:

85 Jaar geleden

De rugbyers van AFC Quick

Pogingen om in Hilversum een rugbyclub op te richten

De oprichters van RC ´t Gooi

 

 

Comments are closed.