Menu

Jaren 1943-1953, Jaren 1953-1963

Een man met veel talenten: Hans van Swol

Na de verhalen over de rugby-BN´ers Bep van Kooten, Henk van Zalinge, Frans Buys en Alexander Orlow deze keer weer een verhaal over een BN-er. Een man met veel talenten: Hans van Swol. Hij werd vooral bekend als Nederlands tenniskampioen en als de eerste Nederlandse televisiedokter. Maar hij was ook getrouwd met de beroemde sopraan Gré Brouwenstijn. En als rugbyer speelde hij in het Nederlands team.

Nederland-Belgie was op 23 december 1945 de eerste naoorlogse rugby-interland op Sportpark Zuid in Bussum.

Hans van Swol (foto Pim Westerweel)

Hans van Swol speelde onder meer mee in de eerste rugby-interland na de Tweede Wereldoorlog. Die werd op 23 december 1945 voor de Nederlandse Rugbybond georganiseerd door RC ´t Gooi op Sportpark Zuid in Bussum. Nederland won met 9-6. Hans van Swol blonk uit in de driekwarten. Op de foto staat Hans van Swol (ARVC) in het midden, helemaal achter het Belgische team. Helemaal links, met de bos bloemen, Kees Meeuwis (RC ´t Gooi en bondsbestuurder). Helemaal rechts, met alpinopet, scheidsrechter Paul Béchet. Vooraan, geknield, 3e van links, met bal Joop van Vught (ARVC, later AAC), naast hem Piet Dijkman (ARVC, later RC ´t Gooi), 7e van links Ben Hosman (RC ´t Gooi) en 12e van links Walt Jongman (RC ´t Gooi).

Hans van Swol overleed op 30 mei 2010, 95 jaar oud. Dagblad Trouw schreef op 4 juni 2010 het volgende artikel over hem.

“Van Swol veroverde in de jaren tussen 1938 en 1949 vijf nationale tennistitels in het enkelspel en was acht jaar lang de beste Nederlander op Wimbledon. Volgens kenners was hij ook nog eens de beste rugbyer die Nederland heeft gehad. De sportman uit Amsterdam kon eigenlijk alles; als honkballer debuteerde hij in de competitie met een homerun, als schoonspringer veroverde hij de Amsterdamse titel. Nationale bekendheid verwierf Van Swol in 1956 als presentator van het VPRO-televisieprogramma Ziek Zijn Beter Worden. Jarenlang maakte hij voorlichtingsprogramma’s over tal van aandoeningen en kwalen. Hij trouwde in 1957 met de wereldberoemde sopraan Gré Brouwenstijn.

Van Swol was een charismatische verschijning. „Hij straalde met zijn imponerende gestalte atletische kracht uit”, omschreef sportcommentator Herman Kuiphof hem. Hij had de pech dat zijn beste jaren parallel liepen met de Tweede Wereldoorlog. Desondanks bereikte hij op Wimbledon vijf keer de laatste zestien. Ook in het dubbelspel was Van Swol succesvol met zeven Nederlandse titels. Aan de zijde van Ivo Rinckel bereikte hij in 1946 de kwartfinales van het dubbelspel op Wimbledon.

Hans van Swol als tv-dokter.

Na de oorlog werkte Van Swol als revalidatiearts in Engeland. Hij behandelde er verminkte soldaten. In de jaren vijftig begon zijn televisieloopbaan. Van Swol was de eerste televisiedokter van Nederland. In Ziek Zijn Beter Worden besprak hij veelvoorkomende aandoeningen. Later was hij presentator van het programma Spreekuur en vanaf 1971 presenteerde hij voor de AVRO het programma Sex In Wording, waarin seksuele voorlichting werd gegeven aan tieners. Hij verzorgde daarnaast commentaar voor radio en televisie bij tennis- en rugbywedstrijden.

Gré Brouwenstijn in Tosca

Van Swol trouwde met Gré Brouwenstijn, volgens het gezaghebbende Amerikaanse weekblad Time destijds een van de zes beste zangeressen ter wereld. Operaster Brouwenstijn overleed in 1999. Het echtpaar kan gezien worden als het eerste showbizzkoppel in Nederland. De Nederlandse tenniswereld eerde hem met het instellen van de A.C. van Swol-beker, voor het grootste tennistalent. In 2003 reikte hij deze beker persoonlijk uit aan Michaëlla Krajicek”.

In De Scrum van 1 oktober 1952 schreef Frits Ronday over de ontmoetingen tussen ´t Gooi en AAC – met Hans van Swol – op het IJsclub-terrein achter het Rijksmuseum. “Snel kwam de bal uit de scrum, in de handen van Maddie van der Aarsen en van hem in één ruk “tzak” op de buik van Van Swol. Die klemde er één van zijn kolenschopjes omheen en dan begon, tot wanhoop van de hele ´t Gooi-verdediging, zijn kruistocht naar onze try-line. Met zijn vrije arm als een lans vooruitgestoken en met gebogen lichaam maaide hij elke schouder naar de grond en drukte zijn try-tje”. En ook schrijft hij dat Van Swol “de meest sportieve speler is geweest, waar ik tegenover heb gestaan”.

Spelmoment uit de interland Nederland-Belgie op 23 december 1945; Hans van Swol is de tweede van rechts.

Tien jaar later, in mei 1962, schreef Frits Ronday in De Scrum over de interland Frankrijk-Ierland, die hij – heel uitzonderlijk voor die tijd! – op de Nederlandse televisie had gezien. Het commentaar werd verzorgd door Hans van Swol. Frits schrijft: “Hartverwarmend is het volle tribunes op het scherm te zien. Met Van Swol zou men hartgrondig wensen het hier in Nederland ook zo eens te mogen meemaken. (…) Het commentaar van Van Swol was beslist goed. We hebben zelfs de indruk gekregen, dat de manier waarop hij zijn oude liefde verried, talrijke niet-rugbyers een prettige sensatie bezorgde”.

Op YouTube staat een leuk filmpje, waarin Hans van Swol zelf aan het woord komt.

Toevoeging van 22 november 2018:

Peter Jacobs bij de AAC-sevens, 2e helft jaren ´70

Peter Jacobs reageerde vanuit Ierland op het verhaal over Hans van Swol. Hij schreef: “Onderstaand stukkie heb ik in 2003 geschreven. Herman (Nijhuis – red.) had me toen gevraagd iets te schrijven voor de lustrum-Scrum”.

Toen ik nog een jochie was kwam ik op zaterdagmiddag wel eens thuis en dan zat mijn vader naar de TV rugby te kijken. Verslag werd er dan gedaan door dokter Van Swol. Ik weet eigenlijk niet of het bij mijn vader puur om het rugby ging, dan wel dat ie naar dokter Van Swol wilde luisteren. Of dat ie rugby een leuke sport vond in combinatie met het verslag van dokter Van Swol. Ergens had ik altijd het idee dat het hem meer om dokter Van Swol ging dan om het rugby. Maar ik kan het ook mis hebben. In ieder geval was hij wel uiterst gecharmeerd van deze dokter. Vraag me niet waarom. Het zal wel met ‘Het Verzet’ te maken hebben gehad.

Die rugbywedstrijden op TV speelden zich ook altijd af in smerig weer. Ik kan me niet herinneren dat ik toen ooit een verslag op TV heb gezien tegen de achtergrond van een mooie herfst – of winterzon. Altijd en overal modder. Een modderig veld en modderige rugbyspelers. Het was een soort moddergevecht. In die tijd had je alleen nog maar zwart wit TV. Dus enig onderscheid tussen beide partijen was er niet te zien. En aangezien mijn vader eigenlijk helemaal niets van rugby wist, behalve dat dokter Van Swol er verslag van deed, moet het dus een uiterst complex spelbeeld zijn geweest. Een kleinbeeld TV, zwart wit, onduidelijke straalverbindingen, modder op het veld en niet weten wat de spelregels waren. Heel curieus.

Het heeft me altijd bezig gehouden. Het kwam me ook voor als een soort wat overdreven persoonsverheerlijking. Wat had die dokter Van Swol toch eigenlijk dat ie mijn vader aan het beeld gekluisterd hield. Je moet namelijk weten dat mijn vader niet bepaald op het verschijnsel TV zat te wachten. Je bezig houden met zaken die nuttig waren, daar schoot je wat mee op. En nuttig werd in die tijd door mijn vader niet uitgelegd als op zaterdagmiddag TV kijken. Nuttig ben je als je dingen doet die je maatschappelijk verder brengen. En daar behoorde rugby dan dus ook toe. Immers anders zou mijn vader niet op zaterdagmiddag naar de TV hebben gekeken en naar dokter Van Swol hebben geluisterd die een rugbywedstrijd aan het verslaan was. En ik denk dus dat dokter Van Swol wel eens een positieve wending aan de wijziging in meningsvorming van mijn vader zou kunnen hebben bijgedragen.

Het waren ook altijd wedstrijden uit Engeland, waar dokter Van Swol verslag van deed. Engeland, de bevrijders. Inderdaad: Het Verzet!! Als het uit Duitsland was gekomen had mijn vader er vast niets mee gehad. Eigenlijk is dus het ontstaan van de 2e wereldoorlog de oorzaak geweest dat ik ben gaan rugby spelen. En het was dokter Van Swol die bij ons thuis het rugby introduceerde.

Ireland – All Blacks 2018

“Hier in Glenawilling is het genieten en zeker als het om rugby gaat. Afgelopen zaterdag de wedstrijd van Ierland tegen de All Blacks in de lokale pub gezien. Dat is echt een feest. Wat een belevenis van de mensen die er waren. Alsof ze zelf in het stadion zaten. Meezingen voor de wedstrijd. Fanaat. Eigenlijk wel de manier waarop ik zelf altijd het rugby beleefd heb. Er zijn 3 sporten in Ierland die intens beleefd worden: hurling, gaelic voetbal en rugby. En iedere Ier speelt of heeft een of meerdere van die drie sporten gespeeld. Yeaah. Het is hier leuk!”.

Meer rugby-BN´ers zien? Ga naar:

Bep van Kooten

Henk van Zalinge

Frans Buys

Alexander Orlow

Comments are closed.